Masaż
Medycyna chińska ma już kilka tysięcy lat historii. Stanowi ona zbiór cennych doświadczeń zdobytych przez starożytnych ludzi w walce z chorobami, obejmujący bogaty i zróżnicowany zakres wiedzy. Tuina (推拿学) jest jednym z jej kluczowych działów. Jest to nauka badająca zastosowanie terapii manualnej tuina do leczenia chorób — systematyczna dyscyplina, ukształtowana poprzez wielowiekową praktykę kliniczną, obserwacje, uogólnienia i rozwój starożytnych lekarzy. Współcześnie, gdy ponownie docenia się zalety terapii naturalnych i metod bezlekowych, tradycyjna metoda leczenia „bez użycia leków” – tuina – zyskuje coraz większe uznanie.
Dawniej tuina nazywana była „anmo” (按摩) lub „anqiao” (按跷). Jest to metoda terapeutyczna należąca do zewnętrznych form leczenia w medycynie chińskiej (wai zhi fa, 外治法), polegająca na stosowaniu różnych technik manualnych bądź przyrządów do stymulacji określonych obszarów ciała lub punktów akupunkturowych (xuewei, 穴位) w celu profilaktyki i leczenia chorób, zgodnie z zasadami tradycyjnej teorii medycyny chińskiej (Zhongyi lilun, 中医理论).
Jej początki sięgają pierwotnych czasów ludzkiej działalności i walki z naturą. Pradawni ludzie, doznając urazów podczas pracy i polowań, zauważyli, że pocieranie, uciskanie czy rozcieranie bolesnych miejsc łagodzi ból, przynosząc ulgę lub jego ustąpienie. Na tej podstawie stopniowo odkryto terapeutyczne właściwości tuina i jej znaczenie w leczeniu chorób.
Pierwszym dziełem poświęconym tuina była zaginiona już księga „Huangdi Qibo Anmo Jing” (《黃帝岐伯按摩經》, „Klasyk masażu Huangdiego i Qibo”), składająca się z dziesięciu tomów, powstała w okresie Qin–Han (III w. p.n.e. – II w. n.e.), o której wzmiankuje „Hanshu · Yiwenzhi” (《漢書·藝文志》). Nazwa tuina pojawiła się jednak po raz pierwszy dopiero w epoce Ming. W takich dziełach jak „Xiao’er Tuina Fangmai Huoying Mizhi Quanshu” (《小儿推拿方脉活婴秘旨全书》) czy „Xiao’er Tuina Mijue” (《小儿推拿秘诀》) termin ten został już użyty. Zmiana nazewnictwa odzwierciedlała rozwój tej terapii oraz pogłębienie rozumienia technik manualnych.
We wczesnym okresie anmo stosowano jedynie w leczeniu ograniczonej liczby chorób, a repertuar technik był wąski – najczęściej używano „an” (按 – uciskanie) i „mo” (摩 – głaskanie/rozcieranie). Wraz z rozszerzeniem zakresu wskazań rozwijały się również metody manualne. W epoce Ming techniki te ewoluowały w bardziej złożone formy, takie jak „tui” (推 – pchanie) i „na” (拿 – chwytanie, podnoszenie tkanek), różniące się kierunkiem i siłą nacisku. Zmiana nazwy z anmo na tuina oznaczała więc duży przełom w historii tej dziedziny.
Obecnie w praktyce klinicznej stosuje się wiele rodzajów technik manualnych, takich jak: tui (推 – pchanie), na (拿 – chwytanie), an (按 – uciskanie), mo (摩 – głaskanie), qia (掐 – ściskanie palcami), gun (滾 – toczenie), yao (搖 – potrząsanie), rou (揉 – ugniatanie), cuo (搓 – pocieranie), dou (抖 – wstrząsanie). Stosując te techniki na punktach, liniach i powierzchniach skóry i mięśni pacjenta, terapeuta tworzy korzystne warunki zewnętrzne, aby:
– udrożnić kanały energetyczne (jingluo, 經絡),
– usprawnić ruchomość stawów,
– pobudzić krążenie qi (氣) i krwi (xue, 血),
– zrównoważyć funkcje narządów wewnętrznych (zangfu, 臟腑),
– wzmocnić odporność organizmu,
osiągając tym samym cel leczenia i zniesienia dolegliwości.
Wskazania do terapii Tuina
(1) Choroby ortopedyczne i urazowe (伤科疾病)
Różne ostre i przewlekłe urazy tkanek miękkich kręgosłupa, kończyn i stawów, schorzenia związane z przerostem kostnym (hyperostosis).
Przykłady: skręcenia, zwichnięcia stawów, przeciążenia mięśni, zhixie (胸胁岔气 – neuralgiczne bóle międzyżebrowe), przepuklina krążka międzykręgowego (protrusio/discus hernia), choroba kręgosłupa szyjnego (cervical spondylosis), reumatoidalne zapalenie stawów, zespół barku zamrożonego (periarthritis humeroscapularis), następstwa złamań.
(2) Wybrane choroby wewnętrzne (部分内科疾病)
Bóle głowy, bezsenność, ból w okolicy żołądka (epigastralgia), opadanie żołądka (gastroptosis), przeziębienie, kaszel, astma, kolka żółciowa, nadciśnienie, dusznica bolesna (angina pectoris), cukrzyca, zaparcia, niedowład połowiczy (hemiplegia), zespół bi (痹证 – zespoły bólowo-zastoinowe kanałów).
(3) Niektóre choroby chirurgiczne (部分外科疾病)
Zrosty jelit pooperacyjne (intestinal adhesions), ropień sutka (mastitis), odleżyny (decubitus).
(4) Choroby ginekologiczne (部分妇科疾病)
Zaburzenia miesiączkowania (menstrual irregularities), bolesne miesiączkowanie (dysmenorrhea), zespół napięcia przedmiesiączkowego (premenstrual tension syndrome), zespół klimakteryczny (menopausal syndrome), zapalenie miednicy mniejszej (pelvic inflammatory disease).
(5) Choroby pediatryczne (儿科疾病)
Przeziębienie, gorączka, kaszel, astma, bóle brzucha, biegunka, wymioty, zaparcia, moczenie nocne (enuresis), niestrawność, kręcz szyi (torticollis), mózgowe porażenie dziecięce (cerebral palsy).
(6) Wybrane choroby otorynolaryngologiczne i okulistyczne (部分五官科疾病)
Zapalenie gardła (pharyngitis), krótkowzroczność młodzieńcza (juvenile myopia), zez (strabismus).